ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਚੀਨ ਯੁੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਦੇਸ਼ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਖਣਿਜ ਸੰਪੱਤੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਲਗਭਗ 3 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਅਣਵਰਤੀ ਖਣਿਜ ਸੰਪੱਤੀ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਧਰਤੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ।
ਨਾਜ਼ੁਕ ਅਤੇ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਚੀਨ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖਣਿਜ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਟੀਚਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨ ਇੱਕ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਰਾਜਕ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਮੁੱਖ ਤਰਜੀਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਰੋਧੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਈਸਟ ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ ਇਸਲਾਮਿਕ ਮੂਵਮੈਂਟ (ਈਟੀਆਈਐਮ) ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨ ਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਅਸਥਿਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ETIM ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਅਨੁਮਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖਣਿਜਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਕੋਲ 3 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਅਣਵਰਤੀ ਖਣਿਜ ਸੰਪੱਤੀ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਮਿੱਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਗਲੋਬਲ ਸਟ੍ਰੈਟ ਵਿਊ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਦੀ 24 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਾਲੀਆ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਫੇਰੀ ਨੇ ਅਟਕਲਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵਾਂਗ ਯੀ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਯਾਤਰਾ ਸੀ। ਚੀਨ ਫਿਲਹਾਲ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਇਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਗੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਯੂਕਰੇਨ ਰੂਸ ਯੁੱਧ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਬੈਠਕ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੂਸ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸਰਗੇਈ ਲਾਵਰੋਵ ਅਤੇ ਈਰਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਰੁਤਬਾ ਬੈਠਕ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੇ। ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਾਂਗ ਯੀ ਨੇ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਬਚਿਆ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਅਫਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਤਲ, ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ, ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹਨ।
ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਔਰਤ ਵਿਰੋਧੀ ਰਵੱਈਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਯੂਐਨਐਸਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੋਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਚੀਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨਾ ਚੁਣਿਆ।
ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਕਤਰ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੇਰੀ ਨੇ ਬਹੁਤਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚਿਆ। ਪਰ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿਵਾਇਆ। ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੂਸ, ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਕੁਝ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਥਿੰਕ ਟੈਂਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦ੍ਰਿਸ਼ 1989 ਵਿੱਚ ਬਰਲਿਨ ਦੀ ਕੰਧ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਵਰਗਾ ਸੀ ਜਾਂ ਇਹ ਨਿਯਮ-ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਗ ਨੇ ਨਿਯਮ-ਅਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।