ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਕੁੱਲ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਮੰਦਰ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸ ਸਕਣਾ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਾਸੀਅਤ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕਈ ਮੰਦਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਹੱਸਮਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਵੀ ਉਹ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ‘ਚ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇਕ ਮੰਦਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਬਾੜਮੇਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕਿਰਾਡੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਖਜੂਰਾਹੋ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਬਨਾਵਟ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ‘ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਸਤੂਕਲਾ ਰਵਾਇਤੀ ਤੇ ਬਾਹਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਨ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਇਹ ਦੁਨੀਆਭਰ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 1161 ਈਸਾ ਪੂਰਬ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਕਿਰਾਟ ਕੂਪ’ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਲੜੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮੰਦਰ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਬਿਹਤਰ ਹਾਲਤ ‘ਚ ਹਨ, ਬਾਕੀ ਮੰਦਰ ਹੁਣ ਖੰਡਰ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸਾਫ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਿਸ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਪਤ ਵੰਸ਼, ਸੰਗਮ ਵੰਸ਼ ਜਾਂ ਗੁਰਜਰ-ਪ੍ਰਤੀਹਾਰ ਵੰਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਦੇ ਲੋਕ
ਕੀ ਹੈ ਮਾਨਤਾ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ