ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗੋਟਾਬਾਯਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਆਪਣੀ ਦੁਬਈ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਪਰਤ ਆਏ ਹਨ। ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਲਾਂਭੇ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਸਥਿਤੀ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਦੇਖ ਉਹ ਵਾਪਸ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਆ ਗਿਆ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਈ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਸੀ।
ਡੇਲੀ ਮਿਰਰ ਲੰਕਾ ਅਖਬਾਰ ਨੇ ਏਅਰਪੋਰਟ ਡਿਊਟੀ ਮੈਨੇਜਰ ਅਤੇ ਏਅਰਪੋਰਟ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਯੋਮਾ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਦੁਬਈ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਬੰਦਰਨਾਇਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਖਬਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਉਹ ਦੁਬਈ ਤੋਂ ਅਮੀਰਾਤ ਦੀ ਫਲਾਈਟ EK-650 ਰਾਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਦੁਬਈ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੇ “ਫੇਮ ਪਾਰਕ” ਨਾਮਕ ਪਸ਼ੂ ਫਾਰਮ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।
ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੇਸ਼ ਛੱਡ ਕੇ ਭੱਜ ਗਏ ਸਨ
ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ, ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾਈ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਲਦੀਵ ਭੱਜ ਗਏ ਸਨ। ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਉਸ ਸਮੇਂ 1948 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੇ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਮਾਲਦੀਵ ਤੋਂ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਭੱਜ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਥੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 14 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅਸਤੀਫਾ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਰੁਕਣ ਲਈ ਥਾਈਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਉੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ 90 ਦਿਨ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਉਸਨੂੰ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਥਾਈਲੈਂਡ ‘ਚ ਉਹ ਇਕ ਹੋਟਲ ‘ਚ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਤੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਪਰਤਣ ‘ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਬੰਗਲਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਛੱਡੀ
ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨ ਪਰ 2019 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਲੜਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਗੁਆ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਦਰਅਸਲ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਚੋਣ ਨਹੀਂ ਲੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਦੀ ਇਓਮਾ, ਬੇਟਾ ਮਨੋਜ, ਨੂੰਹ ਸੇਵਾਂਦੀ ਅਤੇ ਪੋਤਰੇ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹੈ। 2019 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਕੇਸ ਵੀ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਉਦੋਂ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੋਟੀ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ
ਦ ਸੰਡੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਣ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਅਰਜ਼ੀ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮਹਿੰਦਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੀ ਉਮਰ 76 ਸਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਗੋਟਾਬਾਯਾ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 71 ਸਾਲਾ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਬਾਸਿਲ ਰਾਜਪਕਸ਼ੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ 1948 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਮੀ ਸੀ।
IMF ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ
ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ, IMF ਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਦੀਵਾਲੀਆ ਟਾਪੂ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਉਭਰਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਨੂੰ ਲਗਪਗ 2.9 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।
ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਵਿੱਚ US $ 29 ਬਿਲੀਅਨ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਨਰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਸੰਕਟ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਰਜ਼ੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ। ਦੇਸ਼ ‘ਤੇ US $51 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਬਕਾਇਆ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਰਜ਼ਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ US$28 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ 2027 ਤੱਕ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ।
ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਅਪ੍ਰੈਲ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ
ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਭਾਰੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਬਾਲਣ, ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤਾਂ ਲਈ ਲੰਬੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਲੱਗ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਜਲੀ ਕੱਟਾਂ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਪਹਾੜ ਟੁੱਟ ਪਿਆ ਹੈ।