ਮੈਂ ਗੌਰੀ ਹਾਂ… ਸ਼੍ਰੀ ਗੌਰੀ ਸਾਵੰਤ! ਉਹੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹਿਜੜਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕੋਈ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕਰ। ਕੋਈ ਨੌਟੰਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕੋਈ ਗੇਮ ਚੇਂਜਰ, ਪਰ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਕੋਈ ਹੈ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਮੇਰੇ ਇਸੇ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਹੈ… ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਤਾੜੀਆਂ ਤਕ ਦੀ। ਆਓ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਗੌਰੀ ਵੀ ਕਦੀ ਗਣੇਸ਼ ਸੀ ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਚ ਕੀ ਬਣਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਇੱਕੋ ਜਵਾਬ ਸੀ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ-ਮਾਂ…’।
ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ ‘ਤਾਲੀ: ਬਜਾਉਂਗੀ ਨਹੀਂ, ਬਜਵਾਊਂਗੀ’ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੌਰੀ ਸਾਵੰਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇਕ ਪਛਾਣ ਹੈ।
‘ਤਾਲੀ’ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਬਦਲਿਆ? ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ‘ਚ ਗੌਰੀ ਸਾਵੰਤ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਸ਼ਮਿਤਾ ਸੇਨ ਨੇ ਮੇਰਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਤਾਰੀਫ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਬਿਲਕੁਲ ਇੰਝ ਜਾਪਦੈ ਜਿਵੇਂ ਤੱਪਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਠੰਢੀ ਰੇਤ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇ।
ਪਹਿਲਾਂ ਜੇਕਰ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ 50 ਕਾਲਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ ਤਾਂ ਹੁਣ 150 ਆਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲੋਕ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਹਿਜੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਗੌਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸੀਰੀਜ਼ ‘ਚ ਜੋ ਦੇਖਿਆ, ਉਹ ਸਿਰਫ ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਟ੍ਰੇਲਰ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਅਸਲ ‘ਚ ਇਸ ‘ਚ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਪਮਾਨ, ਨਫਰਤ ਤੇ ਧੋਖਾ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਕੁਝ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਬਸ ਉਮੀਦ ਹੈ- ਇਹ ਸੀਰੀਜ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਵੇਗੀ ਕਿ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਬਦਲੋ। ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ ਆਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਇਕ ਨਾਰਮਲ ਘਰ ‘ਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਏਲੀਅਨ ਨਹੀਂ। ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਨਮਾਨ ਤੇ ਕੰਮ ਮਿਲੇਗਾ।
ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹੋ ਇਕ ਬੇਟੀ ਦੀ ਮਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਜੀ ਗੌਰੀ ਸਾਵੰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨੀ…
ਮੇਰਾ ਜਨਮ 2 ਜੁਲਾਈ 1979 ਨੂੰ ਪੁਣੇ ‘ਚ ਇਕ ਮਰਾਠੀ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਪੁਲਿਸ ‘ਚ ਸਨ ਤੇ ਮਾਂ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ- ‘ਵਧਾਈ ਸਾਵੰਤ ਸਾਹਿਬ, ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਬੇਟਾ ਹੈ।’ ਇਕ ਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਮਾਪੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਸਨ।
ਪਾਪਾ ਨੇ ਪੂਰੇ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚ ਮਠਿਆਈਆਂ ਵੰਡੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਸੁਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਸੁਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਗਹਿਣੇ ਤੇ ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਮੇਰਾ ਜਨਮ ‘ਤੇ ਉਤਸਵ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸੋਚ ਸਮਝ ਕੇ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਗਣੇਸ਼ ਨੰਦਨ ਰੱਖਿਆ
ਘਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਲਾਡ-ਪਿਆਰ ਮਿਲਿਆ। ਮੇਰੀ ਹਰ ਮੰਗ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਮੇਰੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ, ਪਸੰਦ-ਨਾਪਸੰਦਾਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਗਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਨਮੋਸ਼ੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਗਈ। ਮਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਛੱਡ ਗਈ।
ਉਮਰ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ, ਆਪਣਾਪਣ ਘਟ ਰਿਹਾ ਸੀ…
ਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਨਾਨੀ (ਆਜੀ) ਨੇ ਕੀਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦੀਆਂ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਸੱਤ-ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਮੈਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੀ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਮੇਰਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਂਦੇ। ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਭੱਦੇ ਤਾਅਨੇ ਕੱਸਦੇ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਉਮਰ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਿਤਾ ਨੇ ਵੀ ਸਖ਼ਤੀ ਵਰਤਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਝਿੜਕਿਆ ਤੇ ਬੋਲਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ, ਹੱਥ ‘ਚ 60 ਰੁਪਏ …ਤੇ ਬਗਾਨਾ ਸ਼ਹਿਰ
ਕਾਲਜ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵੱਲ ਖਿੱਚ ਪੈਣ ਲੱਗੀ। ਮੈਂ ਹਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਮੁਕਤਾ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ।
ਮੈਂ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਪਿਤਾ ਲਈ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਮੈਂ 60 ਰੁਪਏ ਲੈ ਕੇ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲ ਆਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਆਜੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।
ਪੁਣੇ ਤੋਂ ਮੁੰਬਈ ਆਈ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਨਾ ਖਾਣ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਸੀ, ਨਾ ਰਹਿਣ ਲਈ ਘਰ ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਆਪਣਾ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਸਿੱਧੀਵਿਨਾਇਕ ਮੰਦਰ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਲੱਡੂ ਵੰਡੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਲਾਈਨ ‘ਚ ਲੱਗ ਕੇ ਲੱਡੂ ਲਿਆ ਤੇ ਖਾਣ ਲੱਗੀ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੈਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਭੁੱਲ ਗਈਆਂ ਸੀ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਲੱਡੂ ਲਏ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਲੱਡੂ ਲੈਣ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਹੀ ਸੌਂ ਗਈ।
ਪੰਜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੇ ਦਿਖਾਈ ਰਾਹ
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਲਈ ਇਕ ਸਿਗਨਲ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਫਟਿਆ ਪੰਜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੋਟ ਮੇਰੀ ਹਥੇਲੀ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਨੋਟ ਵੱਲ ਦੇਖਦੀ ਰਹੀ।
ਫਿਰ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ- ਹਾਂ, ਮੈਂ ਕੁੜੀ ਬਣ ਕੇ ਹੀ ਜਿਊਣਾ ਹੈ। ਸਾੜ੍ਹੀ ਵੀ ਪਾਉਣੀ ਹੈ, ਗਹਿਣੇ ਵੀ ਪਾਉਣੇ ਹਨ, ਮੇਕਅੱਪ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ, ਪਰ ਭੀਖ ਨਹੀਂ ਮੰਗਣੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਗੰਦਾ ਕੰਮ ਕਰਾਂਗੀ। ਮੈਂ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਖਾ ਕੇ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਦਾਦਰ ‘ਚ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ।
ਸਦਾ ਲਈ ਬਣ ਗਈ ਗਣੇਸ਼ ਤੋਂ ਗੌਰੀ…
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਹ ਚਾਰ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਜੁਗਤ ਭਿੜਾਉਂਦੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤਕ ਪੜ੍ਹੀ-ਲਿਖੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ‘ਹਮਸਫਰ’ ਟਰੱਸਟ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਹਿਜੜਿਆਂ ਤੇ ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ‘ਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੋਂ ਮਿਲੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।
ਇਸ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਖ਼ੁਦ ਦੀ ਵੈਜੀਨੋਪਲਾਸਟੀ ਸਰਜਰੀ ਕਰਵਾਈ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਗਣੇਸ਼ ਨੰਦਨ ਤੋਂ ਗੌਰੀ ਸਾਵੰਤ ਬਣ ਗਈ।
ਸਾਲ 2000 ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਸਖੀ ਚਾਰ ਚੌਘੀ’ ਨਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
‘ਉਸ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿੰਨੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਇਨਸਾਨ ਬਣ ਗਈ’
ਇਹ ਸਾਲ 2006 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਚੇਲਾ ਦੌੜਦਾ ਹੋਇਆ ਆਇਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ – ਅੰਮਾ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਔਰਤ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਚਾਰ ਮੰਗਣ ਆਈ ਸੀ, ਉਹ HIV ਨਾਲ ਮਰ ਗਈ। ਦਰਅਸਲ, ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਬੰਗਾਲੀ ਔਰਤ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਚਾਰ ਮੰਗਣ ਆਈ ਸੀ, ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਆਚਾਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉਹ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਸਕਰਾਈ। ਉਹ ਚਲੀ ਗਈ ਤੇ ਮੈਂ ਭੁੱਲ ਗਈ। ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕ ਗਲ਼ੇ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੇ। ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦਾ। ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਵਾਲੇ ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਸਮਾਜ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲੀ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਮਸ਼ੀਨੀ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਜਵਾਬ ‘ਚ ਕਿਹਾ – ਠੀਕ ਹੈ, ਹਰ ਦਿਨ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮਰਦਾ ਹੀ ਹੈ।
ਚੇਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ – ਉਸਦੇ ਘਰ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਵਿਕ ਗਿਆ, ਘਰ ਵੀ ਵਿਕ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਚੇਲੇ ਵੱਲ ਦੇਖੇ ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛਿਆ- ਤਾਂ? ਚੇਲੇ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ – ਅੰਮਾ, ਉਸਦੀ ਇਕ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਬੱਚੀ ਹੈ, ਲੋਕ ਉਸਦੀ ਬੋਲੀ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਔਰਤ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੀ। ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਮਰਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਖਿਲਰਿਆ ਸਾਮਾਨ ਤੇ ਮੰਜੇ ‘ਤੇ ਪਈ ਲਾਸ਼। ਨਮੀ ਦੀ ਬਦਬੂ ‘ਚ ਦਮ ਘੁੱਟ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਮਾਸੂਮ ਆਤਮਾ ਸਹਿਮੀ ਹੋਈ ਖੜ੍ਹੀ ਸੀ।
ਕੋਲ ਹੀ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਬੰਗ ਨਾਲ ਬੰਦੇ ਖੜ੍ਹੇ ਸੀ, ਰੌਲਾ ਪਾ ਰਹੇ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਔਰਤ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਦੋ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਲਏ ਸਨ, ਜੋ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਮੋੜੇ ਹਨ। ਉਹ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੋਨਾਗਾਚੀ ‘ਚ ਵੇਚ ਦੇਣਗੇ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਬਦਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰਲੀ ਔਰਤ ਅੰਦਰੋਂ ਹਿੱਲ ਗਈ। ਮੈਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਦੀ ਬੁੜਬੁੜਾਈ-ਨਹੀਂ! ਬੱਚੇ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਗੁਨਾਹ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਨਰਕ ‘ਚ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਝੱਟ ਕੁੜੀ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਲੈ ਆਈ।
ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ- ਇਸ ਔਰਤ ਨੇ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਪੰਜ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਵੀ ਲਏ ਸਨ, ਜੋ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਬੱਚੀ ‘ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਹੱਕ ਮੇਰਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਦੋ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਦਿਆਂਗੀ।
ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਘਰ ਲੈ ਆਈ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਮੇਰੇ ਗੁਰੂ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਕਿਉਂ ਗੌਰੀ, ਕਦੇ ਕੁੱਤਾ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਕਦੇ ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਅੱਜ ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਲੈ ਆਈ। ਇੰਝ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਥੱਪੜ ਜੜਿਆ ਹੋਵੇ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਬੱਚੇ, ਕੀ ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ ਹਾਂ! ਖੈਰ, ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਮੇਰਾ ਗੁਰੂ ਭਾਈ ਸ਼ਰਾਪ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਸੁਲਾਵਾਂ।
ਉਸ ਰਾਤ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਮਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ
ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਿਸਤਰੇ ‘ਤੇ ਸੁਲਾ ਲਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸੌਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤਕ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਕਦੇ ਬੱਚੀ ਕੰਬਲ ਖਿੱਚ ਲੈਂਦੀ ਤੇ ਕਦੇ ਮੈਂ ਕੰਬਲ ਖਿੱਚਦੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਖਿਝੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਕਿਹੜੀ ਮੁਸੀਬਤ ਸਿਰ ਲੈ ਲਈ।
ਰਾਤ ਦੇ ਢਾਈ ਵੱਜੇ ਹੋਣਗੇ, ਬੱਚੀ ਨੇ ਮੇਰੇ ਢਿੱਡ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਚਿੰਬੜ ਗਈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੈਨੂੰ ਮਾਂ ਵਰਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ। ਮੈਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੁਣੇ ਹੀ ਮਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਮਾਂ ਬਣ ਗਈ ਹਾਂ।
ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਹਰ ਰਾਤ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਕੇ ਸੌਂਦੀ ਸੀ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮੈਂ ਜਾਗਦੀ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਗਲੇ ਨਾਲ ਝੂਲ ਜਾਂਦੀ। ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਦੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦਾ ਨਾਮ ਗਾਇਤਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਮੈਨੂੰ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲੜਨਾ ਪਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਾ ਗੋਦ ਲੈਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਅੱਜ ਮੈਂ ਗਾਇਤਰੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਂ ਹਾਂ। 25 ਸਾਲ ਦੀ ਗਾਇਤਰੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ‘ਚ ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਡਾਕਟਰ ਬਣਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਕਿਵੇਂ ਆਇਆ?
ਜਵਾਬ ‘ਚ ਗੌਰੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ-ਜਦੋਂ ਮੇਰੀ ਇਕ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਦੋਸਤ ਨੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਵਾਸ਼ਰੂਮ ਦੇ ਬਾਹਰ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਸਹੂਲਤ ਮਿਲਦੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ।
ਫਿਰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ‘ਚ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ- ‘ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ’… ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਔਰਤ ਜਾਂ ਮਰਦ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ, ਫਿਰ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰਾਂ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਦੂਜੇ ਦਰਜੇ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿਉਂ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ?
ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੋਹਿਨੀ ਅਵਤਾਰ ਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਜੁਨ ਦਾ ਸ਼ਿਖੰਡੀ ਅਵਤਾਰ ਵੀ ਜੰਮਦਾ ਹੈ, ਸਵਾਮੀ ਸਮਰਥ ਦੇ ਅੰਨਪੂਰਨਾ ਸਰੂਪ ਤੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ… ਇਹੀ ਗੱਲ ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 2009 ‘ਚ ਮੈਂ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਨਤਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਅਦਾਲਤ ‘ਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ।
ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰ ਕਦੋਂ ਮਿਲੇ?
‘ਨਾਜ਼ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ’ ਨੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਮੇਰੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਿਆ। ਫਿਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲੀਗਲ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਅਥਾਰਟੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਨਹਿਤ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਅਦਾਲਤ ‘ਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ।
ਤਾਰੀਕ ‘ਤੇ ਤਾਰੀਕ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ… ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਾਲ 2014 ‘ਚ ਉਹ ਦਿਨ ਆ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਵੋਟ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਮੌਤ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ।
‘ਆਜੀ ਦਾ ਘਰ’ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਕਦੋਂ ਸੋਚਿਆ?
ਗੌਰੀ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਕ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ HIV ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਸਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਕੰਮ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ‘ਚ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕਮਾਠੀਪੁਰਾ ਜਾਣਾ ਪਿਆ।
ਉੱਥੇ ਮੈਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਚਿਸਨੁਮਾ ਕਮਰਿਆਂ ‘ਚ ਮਾਸ ਵੇਚਦੇ ਦੇਖਿਆ। 24 ਸਾਲਾ ਇਕ ਔਰਤ ਨੇੜੇ ਪਈ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਬੱਚੀ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਈ, ਫਿਰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਸੰਭਾਲੇਗਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੈ ਹੀ ਕੌਣ!
ਅੱਜ ਹਾਂ ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨਾਨੀ
ਉਦੋਂ ਹੀ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬਣਾਂਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ‘ਆਜੀ ਕਾ ਘਰ’ ਨਾਂ ਦਾ ਟਰੱਸਟ ਬਣਾਇਆ। ਬਾਅਦ ‘ਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਭਿਨੇਤਾ ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਨਾਨੀ ਕਾ ਘਰ’ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਵੇਸਵਾਪੁਣੇ ‘ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖਦੀ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹਾਂ, ਭੋਜਨ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਭੇਜਦੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਵੇਸਵਾਪੁਣੇ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਗੰਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨਾ ਹੋਣ।
ਰੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਮਿਲੀ। ਮੈਨੂੰ ‘ਕੌਣ ਬਣੇਗਾ ਕਰੋੜਪਤੀ’ ਸੀਜ਼ਨ 9 ‘ਚ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ 25 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਜਿੱਤੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਤੇ ਕੇਬੀਸੀ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਛੱਤ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਈ। ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਰਾਇਲਟੀ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਮੇਕਰਜ਼ ਨੇ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜੋ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਡੋਨੇਸ਼ਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਚ ਅਜੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਬਾਕੀ ਹੈ…
ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਚ ਕਈ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਆਏ। ਪਛਾਣ ਵੀ ਮਿਲੀ ਪਰ ਮੇਰੇ ਨੇੜਲਿਆਂ ਨੇ ਕਦੇ ਮੇਰਾ ਹਾਲ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਪਿਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਤਾਂ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਤਕ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਜੱਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਮੰਗਿਆ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਦਿਨੇਸ਼ ਸਾਵੰਤ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਫੈਮਿਲੀ ਕੋਰਟ ‘ਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕਰ ਕੇ ਮੇਰੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਭਰਾ ਨੇ ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਫਰਜ਼ੀ ਟਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਹੋਣ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ।
ਜੇ ਉਹ ਮੰਗਦਾ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਸਭ ਕੁਝ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਗੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਮੇਰੀ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਦੱਸੋ ਹੋਰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜਨੀਆਂ ਬਾਕੀ ਹਨ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਖਿਲਾਫ 28 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ।
ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ, ਡੀਐਨਏ ਟੈਸਟ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ, ਮੈਂ ਹੋਰ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹਾਂ? ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ।
ਕੀ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ?
ਗੌਰੀ ਸਾਵੰਤ ਨੇ ਬੜੇ ਹੀ ਸਪਾਟ ਲਹਿਜੇ ‘ਚ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬਾਰਿਸ਼ ‘ਚ ਛੱਤਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਹ ਗਿੱਲੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੰਧ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਉਸ ਕੰਧ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਸਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ। ਬਸ ਇਹੀ ਹੈ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ।