ਮੰਗਲ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ‘ਚ ਲੱਗੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਲਗਾਤਾਰ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਦਾ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵਿਵਹਾਰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਏਐਨਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪਰਿਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ ਜੀਵ-ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਵਾਯੂ-ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।
ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਕਰ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਕਈ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ, ਭੋਜਨ ਦੀ ਖਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਰਥ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ।
ਨੇਚਰ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਜਰਨਲ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਗਲੈਕਸੀ ਵਿਚ ਸਮਾਨ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾ: ਪਾਲ ਰਿਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ – ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਤੇ ਖੋਜ ਦੇ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਡਾ: ਪਾਲ ਰਿਮਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦਾ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਟੀਮ ਨੇ ਇੱਥੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਲਫਰ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ। ਕਈ ਤੱਥਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ‘ਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸੰਭਾਵਨਾ ਕਿੰਨੀ ਹੈ। ਸ਼ੁੱਕਰ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਕ ਊਰਜਾ ਦੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਸੀਨ ਜੌਰਡਨ ਨੇ ਕਿਹਾ – ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਦੇ ਸੀਨ ਜੌਰਡਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਲਫਰ ਆਧਾਰਿਤ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ। ਇਹ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਕੋਈ ਖਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਊਰਜਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਜੀਵਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਇਹ ਦੇਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਖਾਸ ਰਸਾਇਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ (ਸੋਟੂ) ਦੀ ਭਰਪੂਰਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਵੀਨਸ ਉੱਤੇ, ਹੇਠਲੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਉੱਚ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਧਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਡਾ. ਓਲੀਵਰ ਸ਼ਰਟਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਜੀਵਨ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਜਾਰਡਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਪਾਚਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕੀ SOTU ਪਾਚਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਘਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਵਿਧੀ SO2 ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਹੋਰ ਅਣੂਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ।
ਜਾਰਡਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁੱਕਰ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਹਬਲ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ, JWST, ਜਦੋਂ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। ਮੌਜੂਦਾ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, JWST ਤੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਲਫਰ ਦੇ ਅਣੂਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਬਾਹਰ ਦੂਜੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੇ ਰਸਾਇਣਕ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਰਟ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਿ ਕੁਝ ਗ੍ਰਹਿ ਜਿਉਂਦੇ ਕਿਉਂ ਹਨ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿ ਕਿਉਂ ਮਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਜੀਵਨ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀਨਸ ਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੂਜੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ‘ਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਖੋਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।