ਗਠੀਆ ਜੋੜਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੋੜਾਂ ‘ਚ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਦਰਦ ਅਤੇ ਜਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਥੇ ਗਠੀਆ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਧਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਖ਼ਰਾਬ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ, ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਕਮੀ ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਗਠੀਆ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਗਠੀਆ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉਸਟੀਓ ਗਠੀਆ ਅਤੇ ਰੂਮੈਟਾਈਡ ਗਠੀਆ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ।
ਓਸਟੀਓ ਗਠੀਆ– ਗਠੀਆ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਓਸਟੀਓ ਗਠੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੇਸ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਾਰਟਿਲੇਜ ਨਾਂ ਦੀ ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਟੀਲੇਜ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਰਟੀਲੇਜ ਦਾ ਕੰਮ ਜੋੜਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ‘ਚ ਰਗੜਨ, ਘਸਾਉਣ ਅਤੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ।
ਰੂਮੈਟਾਈਡ ਗਠੀਆ- ਰੂਮੈਟਾਈਡ ਗਠੀਆ ਵਿੱਚ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਲਿਗਾਮੈਂਟਸ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਹਮਲਾ ਮੋਢੇ, ਕਮਰ ਅਤੇ ਗੋਡੇ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਜੋੜਾਂ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੂਮੈਟਾਈਡ ਗਠੀਆ ਸਥਾਈ ਅਪਾਹਜਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ
ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਜਲਨ।
– ਸਵੇਰੇ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਉੱਠਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਦਰਦ ਹੋਣਾ।
– ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼।
– ਜੋੜਾਂ ਦੀ ਕਠੋਰਤਾ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ।
– ਜੋੜਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ।
– ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰਨ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ ਤੇ ਬੈਠਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ।
ਗਠੀਆ ਦੇ ਕਾਰਨ
– ਬੁਢਾਪਾ
– ਸੱਟ ਲੱਗਣਾ
– ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਹੋਣਾ
– ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ
– ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟ
– ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਨ
ਇਲਾਜ
ਗਠੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ, ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗਠੀਆ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ, ਫਿਜ਼ੀਓਥੈਰੇਪੀ ਉਪਾਵਾਂ ਨਾਲ ਹਟਾਉਣਾ ਅਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸਰਜਰੀ ਹੀ ਇਕੋ ਇੱਕ ਆਪਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਜੁਆਇੰਟ ਰਿਪਲੇਸਮੈਂਟ ਸਰਜਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।